Ga je reizen naar Sri Lanka? Kleurrijke tempelrituelen, spartelende olifanten, hagelwitte stranden, glooiende theeplantages: Sri Lanka heeft het allemaal. En aan de high tea kunnen de Engelsen een puntje zuigen. Wat dacht je van tandoori-sandwiches, gerookte viscanapés, gegrilde groententaart, garnalen-avocadobroodjes, Chinese visloempia’s, kiptikkawraps, garnalenloempia’s en groentenpatti’s?
Reizen naar Sri Lanka? Zo kan het zijn:
Zelfs ontdekkingsreiziger Marco Polo, die toch echt wel wat vergelijkingsmateriaal had, vond Sri Lanka geweldig. Vandaag de dag komt zelfs de meest gestreste westerling hier tot rust. Dat werd me voor vertrek al duidelijk op de luchthaven, toen ik zonder het te willen een gesprek van een groep Duitse dames afluisterde, die de zegeningen van ayurveda bezongen.
Ayurveda, zo begreep ik, is een soort hogere wellness, een geneeskundig systeem dat al meer dan 5000 jaar wordt toegepast, goed voor lichaam en geest. Leven in harmonie met de aarde, de elementen en de seizoenen, dat soort dingen. In Sri Lanka kunnen ze je precies vertellen hoe dat moet.
Lees hier over Brigits reis door Sri Lanka.
Zelf heb ik geen ayurvedische plannen, maar al op mijn eerste dag op het eiland komt er een behaaglijk gevoel over mij heen. Is het de zwoele tropenatmosfeer? Zijn het de kruidige geuren in de lucht? De kleurrijke mensen? Of is het mijn onstuitbare nieuwsgierigheid om dit land te leren kennen? Terwijl chauffeur en reisgenoot Soori zijn Toyota in noordelijke richting stuurt, kijk ik links en rechts mijn ogen uit naar de talrijke tempels en kerken.
Tot mijn verrassing zie ik regelmatig grote Mariabeelden langs de weg staan. “Er wonen hier veel Christenen aan de westkust”, vertelt Soori. “Hun voorouders zijn destijds door de Portugezen bekeerd. Christenen zijn vissers. Boeddhisten vissen niet. Die wonen vaak ook meer landinwaarts.” Hij manoeuvreert soepel door het verkeer: tjoekende tuktuks, scheurende bussen, spectaculair beladen fietsen.
Met bewondering kijk ik naar de honden en (heilige) koeien, die tussen de verkeersstromen door doodgemoedereerd de weg oversteken. We passeren een rivier waar vissers outriggers, oftewel uitlegger-kano’s, te water laten: smalle bootjes met een drijvende zijbalk om stabieler op het water te liggen. Een jongeman wandelt stoer rond met een reusachtige, kronkelende slang. Een groep meisjes vlucht weg. Misschien niet de leukste vorm van dierenvermaak.
Ook bijzonder: deze reisroutes door Thailand.
Blijmoedige rituelen
De reusachtige kloosterstad Anuradhapura was meer dan duizend jaar de hoofdstad van Sri Lanka. Ik schaam me een beetje dat ik nooit heb geweten dat hier tussen de tweede eeuw voor Christus en 1073 zo’n schitterende, ontwikkelde cultuur bestond.
Op school vertellen ze je van alles over Egyptenaren, Grieken, Inca’s, Azteken en machtige Chinese keizers, maar over deze Sri Lankaanse stad met twee miljoen inwoners geen woord. Het is een herculische klus om heel Anuradhapura te bekijken: de stad is veel te groot. Ik beperk me tot een aantal hoogtepunten: tempels, paleizen, stoepa’s, beelden, tuinen, vijvers. En natuurlijk de 23 eeuwenoude bodhiboom, nazaat van de boom waaronder Boeddha verlichting bereikte.
Het is zaterdag en Soori heeft me verteld dat hier vooral in het weekend veel religieuze vieringen plaatsvinden. Dat blijkt helemaal te kloppen. Ik zie hele families die zich in processie, offers in de hand, richting een reusachtige witte stoepa (of dagoba) begeven. Sommigen dragen grote rollen oranje textiel, die rond de stoepa worden aangebracht. De stoet wordt voorafgegaan door musici met blaas- en slaginstrumenten.
Nee, precies doorgronden wat hier gebeurt doe ik niet, maar de bijzondere combinatie van waardigheid en blijmoedigheid van dit ritueel maakt indruk. Elders wordt wierook gebrand, gebeden, muziek gemaakt, gegeten. Op een schaduwrijk plekje in een hoek van het tempelcomplex bevindt zich een broodmagere monnik met een getaand gelaat, die doodstil en scherp geconcentreerd staat te mediteren.
Bij zijn voeten heeft hij een bordje geplaatst met een tekst in het Singalees en het Engels: ‘Bied me geen geld aan. Ik gebruik het niet. Video en fotografie zijn OK. Praat alstublieft niet tegen me tussen 15.00 en 19.00 uur.’ De talrijke apen in de omgeving zien alle religieuze activiteit rustig aan. Maar in hun alerte oogjes lees je: heeft er iemand misschien nog een banaantje over?
Ontbloot bovenlijf verplicht
In sommige godshuizen moet je je hoofd bedekken, of toch tenminste je schouders, armen en benen. In hindoeheiligdommen als de Nallur Kandaswamytempel gelden andere regels. Daar trek je je schoenen uit en ontbloten mannen bovendien hun bovenlijf. De tempel bevindt zich in Jaffna, in het uiterste noorden van Sri Lanka.
Dit deel van het land wordt grotendeels bevolkt door Tamils. Waar de Singalese meerderheid van de bevolking doorgaans boeddhistisch is, hangen de meeste Tamils de hindoereligie aan. Hun tempels zijn misschien nóg wel kleurrijker – vooral de overdadig versierde torens of gopuram – net als de gezichtsversiering van sommige gelovigen. In de tempel wordt gezongen, gebeden, geofferd, wierook gebrand. Buiten gooien mensen brandende kokosnoten kapot bij wijze van ritueel eerbetoon.
De Nallur Kandaswamytempel is de grootste en mooiste hindoetempel van heel Sri Lanka. Wel zesmaal per dag worden er zogeheten puja gehouden: een eerbetoon aan de talrijke hindoegoden. Niet voor het eerst of het laatst verbaas ik mij over de gastvrijheid van de gelovigen ten opzichte van mij, als rare witte buitenstaander. Iedereen is hier druk bezig met de uitoefening van zijn geloof en ik mag daar gewoon een beetje tussendoor lopen zonder dat iemand zich daaraan stoort.
Hoe gevarieerd het culturele en religieuze landschap van Sri Lanka is, blijkt als ik een uurtje later rond de Johannes de Doperkerk wandel, waar op het kerkplein enthousiast cricket wordt gespeeld. Ik raak in gesprek met een gepensioneerde pastoor annex cricketcoach, die net op het punt staat zijn motorhelm op te zetten en naar huis te rijden.
Misschien is een reis naar Maleisië ook iets voor jou, of een vakantie naar Zuid-Korea?
“Bent u een toerist? Maar dat is geweldig! We hebben meer toeristen nodig hier in het noorden, weet u. Het is hier mooi, het is hier vredig, de mensen zullen u met open armen ontvangen. Gaat u trouwens vooral even de kerk binnen.”
Noodlottige overmoed
“Pap, ik wil jou opvolgen en later koning worden.” “Sorry Kassapa, maar dat zal niet gaan.” “Wel alle @#$%&! Waarom niet, pap?” “Omdat jij de zoon bent van een van mijn niet-adellijke bijvrouwen, knul. Sorry, maar dat zijn de regels.” “Zo, en wie wordt er dan wél koning?” “Mogallana.” “Wat, die sukkel? Never nooit niet! Pap, het spijt me, maar ik sluit je op en maak Mogallana een kopje kleiner. Wat denken jullie wel!”
Nee, Kassapa, die van 477 tot 495 over Sri Lanka heerste, was geen goedmoedige vent. Hij sloot zijn vader niet alleen op, maar vermoordde hem zelfs. Zijn halfbroer Mogallana wist ternauwernood te ontkomen. Terwijl Kassapa bovenop de machtige, tweehonderd steile meters boven het oerwoud uittorende Sigiryarots een prachtig paleis liet bouwen, zwoer Mogallana wraak. Achttien jaar later was het zover en begon de strijd tussen de legers van de twee halfbroers.
Kassapa had gewoon in zijn onneembare paleis kunnen blijven zitten, maar zoals het een klassieke slechterik betaamt, leed hij aan een noodlottige dosis overmoed. Dus klom hij van zijn rots af, besteeg zijn olifant en voerde zijn troepen aan naar een vanzelfsprekende overwinning.
Toen de strijd in volle hevigheid losbarstte, schrok Kassapa’s olifant ergens van en draaide zich om. Daarop dachten zijn troepen: ‘Oeps, de baas houdt het voor gezien! Wegwezen!’ Het gevolg was dat Kassapa zich even later in zijn eentje op het slagveld bevond. Om niet in handen te vallen van de vijand, maakte hij er zelf een einde aan. Voor alle zekerheid richtte Mogallana vervolgens toch maar een bloedbad aan onder de gevluchte troepen van zijn halfbroer.
Vijftienhonderd jaar na dato is de plaats van handeling nog steeds dermate indrukwekkend dat ze op Sri Lanka van het achtste wereldwonder spreken. Van het paleis resteren alleen nog de fundamenten, maar de vijvers en tuinen zijn nog te zien en de okerkleurige rots zelf is majestueus.
Of wat dacht je van een reis naar de kleurrijke plekken in India?
Het beklimmen van Sigirya is voor elke bezoeker van Sri Lanka een heilige plicht. Toch? Hoewel hoogtevrees mijn middelste naam is, sluit ik mij vertwijfeld aan bij enkele klassen in keurige witte uniformpjes gestoken schoolkinderen en doe net alsof de steile wanden en diepe afgronden die we onderweg moeten trotseren te flauw voor woorden zijn.
Koloniale tijden herleven
“Weet je wat het grote probleem met Sri Lanka is? Je kunt bijna geen fatsoenlijke kop thee krijgen!” Gavin is een deftige, oudere Engelse heer die zich lastig laat peilen. Probeert hij mij voor de gek te houden – niet de lastigste taak op aarde – of is dit gewoon zo’n bekakt-venijnige achterneef van Maggie Smith uit Downton Abbey?
Lees ook: dit zijn de leukste bezienswaardigheden in Beijing.
“Je weet natuurlijk dat Sri Lanka vroeger Ceylon heette en dat Ceylonthee de beroemdste en beste thee ter wereld is. Maar wat doen die Sri Lankanen?” “Eh…” “Ze exporteren alle fatsoenlijke thee en houden alleen het derderangs spul hier. En dat stoppen ze in theezakjes! Schokkend toch?”
Gavin draait zich weer om. Hij zit een tafel verder in de tearoom van The Grand Hotel in Nuwara Eliya en werkt zich net als Soori en ik door een klassieke high tea heen. Naast thee bestaat deze uit een drietal schalen met daarop, schrijf even mee: tandoori- en komkommersandwiches op wortelbrood, gerookte viscanapés, gegrilde groententaart, garnalen-avocadobroodjes, Chinese visloempia’s, kiptikkawraps, Vietnamese garnalenloempia’s, groentenpatti’s, chocoladetaart, Engelse fruitcake, mini-fruittaart en scones met rozijnen en jam.
Jawel, in het hooggelegen, daardoor koele en zeer voor de theeteelt geschikte Nuwara Eliya leven Britse koloniale tijden voort. Bij een wandeling door het stadje stuit je voortdurend op huizen in vakwerkstijl, er is een golfbaan, een renbaan, een Victoria Park, er zijn clubs waar alleen leden welkom zijn. Om het verhaal compleet te maken regent het hier zelfs vaak. De theeplantages hier dragen namen als Glen Loch, Harrington en Greenfield.
Mooie Moto
Tempels en natuurschoon: in Sri Lanka zijn ze zo rijk vertegenwoordigd dat je er bijna blasé van wordt. Na Anuradhapura werd Polonnaruwa enkele eeuwen de hoofdstad van het eiland. Met natuurlijk opnieuw een uitvoerig en wonderlijk mooi complex van tempels en paleizen als gevolg.
In Dambulla bevinden zich vijf grotten vol beelden en schilderingen. In Kandy bewaart men een tand die afkomstig zou zijn van Boeddha: het heiligste heiligdom van het land. Vanzelfsprekend is ook hier een tempelcomplex gebouwd om u tegen te zeggen.
En natuur? Onderweg bezoek ik de botanische tuinen van Peradeniya en Hakgala en de nationale parken Minneriya en Yala. De botanische tuinen blijken ideaal voor een ontspannen en zonnige middag. De nationale parken zijn het mooist bij zonsopgang, vanaf een uur of zes, als de kans om olifanten en luipaarden te spotten het grootst is.
Ik heb geluk: niet alleen komen we verschillende olifantenfamilies tegen, maar we zijn zelfs getuige van een bijeenkomst van drie luipaarden. “Drie! Dat maak je maar zelden mee!”, fluistert de gids annex jeepchauffeur enthousiast. “Normaal zijn we met één luipaard al dolblij.”
Eén dier ontmoeten we tweemaal. Het is Moto, een jonge olifant van 25 jaar. De eerste keer dat we hem zien, wordt hij door twee van zijn begeleiders gewassen in een beekje vlakbij Sigiriya. De mannen gebruiken een halve kokosnoot als washandje en scrubben daar de dikke olifantenhuid mee. Vervolgens krijgt de olifant met een mes een zorgvuldige pedicurebehandeling. Moto vindt het heerlijk, zoveel is duidelijk.
De olifant leeft uiteraard niet in de vrije natuur. Hij wordt door zijn eigenaar gebruikt om ritjes op te maken. Veel westerse toeristen zijn niet meer te porren voor dergelijke vormen van dierenexploitatie, maar met name Chinese bezoekers zien geen been in dit vermaak. De tweede keer dat ik Moto ontmoet, staat hij zich te poedelen in een waterplas, met de Sigiriyaberg schilderachtig op de achtergrond. Natuurlijk om nieuwe berijders te lokken, maar een mooi tafereel is het wel.
Wat dacht je van fietsen door Zuid-India, of een rondreis door Noord-India?
Iconische vissers
Eigenlijk is Sri Lanka veel te mooi om je tijd te verdoen aan het strand. Maar na een paar weken van intensief reizen en ontdekken, kruipt het bloed soms waar het niet gaan kan. Even een moment voor jezelf. Harmonie met de natuur kan ook in badkleding aan zee. Maar na een dag van luieren en lezen, noodt de zakkende zon tot een strandwandeling.
En wanneer je die aan de zuidkust maakt, bestaat de kans dat je het iconische beeld aantreft dat het omslag van menige Sri Lanka-reisgids siert. Inderdaad: steltvissers. Mannen die een lange stok in het water hebben geplaatst, waaraan een dwarslat is bevestigd waarop ze zitten te vissen. Deze prima visplekken gaan al generaties lang over van vader op zoon.
De steltvissers zijn niet gek. Ze weten heel goed dat ze een gewild object zijn van fotograferende toeristen, vooral bij zonsondergang. Dus staat er dikwijls een collega-visser op het strand, die geld vraagt aan iedereen die zich met een fototoestel meldt. Zoals overal in Sri Lanka is dat het beginpunt van enkele minuten zogenaamd keihard maar meestal vrolijk onderhandelen.
Niet ver op vakantie? Dit zijn leuke stedentrips om te maken met de trein.
“Meneer, u bent rijk, wij zijn arm. Maak ons blij!” “Natuurlijk. Is dit genoeg?” “Meer, meneer. Meer!” “Dit dan?” “Bijna.” Dus leg je er nog een briefje bij en is iedereen tevreden. Als de foto’s zijn gemaakt en de zon is gezakt, klimmen de mannen van hun stelt en komen aan land. We stellen ons aan elkaar voor, maken kort een praatje en nemen dan afscheid. Iedereen tevreden.
Eten en drinken tijdens het reizen naar Sri Lanka
Rijst & curry vormen de basis van de Sri Lankaanse keuken, maar de variatie in curries (dikwijls vegetarisch) is enorm. De meeste zijn niet buitengewoon heet (je kunt ze oppeppen met sambol, met een o). Alomtegenwoordig zijn hoppers (soort pannenkoekjes van rijstmeel en kokosmelk), stringhoppers (nestjes van rijstvermicelli) en rotty (of roti). En natuurlijk een overdaad aan fruit.
Alcohol (meestal niet goedkoop) en frisdrank zijn gemakkelijk verkrijgbaar, maar probeer zeker ook eens een verse kokosmelk uit de noot, voor circa 60 eurocent. In hotels is het voedsel absoluut veilig, maar ook in de restaurants langs de weg stuitten wij nooit op problemen. Kies bij twijfel voor vegetarische gerechten. Water alleen uit flesjes en mijd ijsblokjes.
Wie wonen er op Sri Lanka?
Etniciteit en religie hangen op Sri Lanka nauw samen. Singalezen, met 75 procent de grootste bevolkingsgroep, zijn overwegend boeddhistisch. De vooral in het noorden woonachtige Tamils (11 procent) zijn hindoe en de zogeheten Moren (nakomelingen van Arabische handelaren, 9 procent) zijn moslim. Ze wonen vooral aan de oostkust.
Christenen (8 procent, voornamelijk rooms-katholiek) wonen vooral aan de westkust. Zij behoren deels tot de groep die Burghers wordt genoemd (nakomelingen van kolonisten uit Portugal, Nederland en Groot-Brittannië), maar er zijn ook Christelijke Tamils en Singalezen. De diverse religies hebben op Sri Lanka een aantal tradities en rituelen van elkaar overgenomen.
Hier wil je zijn tijdens het reizen naar Sri Lanka:
Ga je reizen naar Sri Lanka? Zoek vast naar hotels:
Booking.comHandige websites voor je reis
Dit vind je misschien ook leuk:
En, zou jij willen reizen naar Sri Lanka?
Tekst en beeld: Hans Bouman
Hans Bouman
“Het begon allemaal met Kuifje en dat is eigenlijk nooit opgehouden. De jonge held was weliswaar nooit in Japan, maar daar staat tegenover dat ik nooit een stempel van Syldavië of San Theodoros in mijn paspoort zal krijgen”
