Alles achter je laten en vertrekken naar het buitenland: elk jaar gooien Nederlanders het roer om en zoeken hun geluk elders. Wie zijn deze mensen en wat drijft hen? Dat emigreren soms gepaard gaat met de nodige obstakels, weten de in Zuid-Afrika wonende Trienke Lodewijk (59) en haar man Peter de Wit (62) als geen ander. Zij overleefden ternauwernood een terroristische aanslag, kregen meerdere malen malaria en zijn slachtoffer van woninginbraak. Toch zou de Friezin niet meer terug willen naar haar geboorteland. “Ontwortelen zorgt voor avontuur en geeft vrijheid.”
Dit artikel verscheen eerder in TripTalk magazine
TripTalk magazine neemt je mee naar bereikbare en betaalbare bestemmingen! Onze vaste reporters geven inspirerende en persoonlijke tips.
Neem nu een abonnement op ons reismagazine en profiteer van 1 GRATIS NUMMER!
Lees het verhaal van Trienke
Waarom ben je naar Zuid-Afrika geëmigreerd?
“Wij hadden vroeger als Fries gezin een Novib-spaarkistje waarin we elke maand wat geld stopten. Dat bracht ik naar school. Daar werd het aan het goede doel gedoneerd. Ik vond het altijd heel indrukwekkend om via foto’s te zien wat er met het geld gebeurde in arme Afrikaanse landen. Vooral de beelden van de ondervoede kindjes raakten mij altijd.
Toen ik tien jaar was, schreef ik een opstel over mijn leven in Afrika als ik ouder was. Waar ik veel honden zou hebben en eten gaf aan arme kinderen. Dat beeld klopt aardig met hoe ik mijn leven nu leidt. In 1999 ben ik met mijn man geëmigreerd naar Afrika.”
Hoe hebben jullie dit aangepakt?
“Veel Afrikaanse landen zijn gevaarlijk om te wonen. Om te ontdekken welke gebieden wél veilig genoeg zijn, huurden we een camper en crosten door Botswana, Zuid-Afrika, Namibië en Zimbabwe. Zuid-Afrika stal ons hart. Terug in Nederland ging het idee om te emigreren een half jaar in de ijskast. We hadden beiden een goede baan, een mooi huis, meerdere auto’s. Toch wilden we af van dat yuppen-bestaan.
We verkochten ons huis en spullen, gaven veel weg en bleven met één tas en spaargeld op de bank over. Onze familie en vrienden verklaarden ons voor gek, maar eenmaal terug in Zuid-Afrika voelde ik mij verlost van de ratrace in Nederland. De wereld stond weer open op mijn 36e; het voelde als een nieuw begin.”
Wat bracht dit nieuwe begin?
“Via een Nederlandse familie nam Peter een bedrijfje over in Kaapstad. We hadden ineens personeel en kregen hierdoor een verblijfsvergunning. Ik werkte voor een touroperator en kreeg een kantoorbaan, terwijl ik in Nederland als psycholoog en binnenhuisontwerper nooit voor een baas had gewerkt. Dat was even wennen! Al snel zette ik mijn eigen reisgezelschap op en organiseerde ik rondreizen door Zuid-Afrika.”
Lees hier over een reis naar Malawi.
Voelde het ondernemen in Zuid-Afrika niet opnieuw als een ratrace?
“Nou, we vertrokken naar Afrika met het idee om iets te doen tegen armoede. Ook wilden we ‘iets’ met duiken doen. Maar zo ondernemend als dat wij zijn, hadden we in een mum van tijd weer een rijk bestaan opgebouwd. Dat was nou juist het leven dat we achter ons hadden gelaten in Nederland.
We schaften in 2006 een Landrover aan en reden door Mozambique; op zoek naar een stuk grond om een lodge te bouwen. We verkochten onze bedrijven in Zuid-Afrika en vonden in het noorden van Mozambique 800 hectare grond. We huurden 250 locals in en met lokale materialen bouwden we de Nuarro Lodge. Een plek waar gasten kunnen overnachten én duiken. Doordat de mensen uit de directe omgeving in de lodge werken, kunnen we onze idealen verwezenlijken en ons steentje bijdragen tegen armoede.”
Met wat voor uitdagingen kregen jullie te maken?
“De wetgeving is ingewikkeld in Zuid-Afrika en Mozambique. De bureaucratie is nog erger dan in Nederland. Het grootste struikelblok waar we mee te maken kregen, is dat ons personeel door de burgeroorlog geen ID-kaart had. En voordat zij voor ons mochten werken, moesten ze de juiste stempels hebben.
We raakten verzand in het papierwerk. Toen de ID-kaarten waren geregeld, bleken geboortedata niet te kloppen. Bij veel mensen staat nu 1 januari op hun ID, kun je je dat voorstellen? Verder was het soms communiceren met handen en voeten. Mozambique was een Portugese kolonie; ik leerde voorafgaand aan de bouw van de lodge Portugees. Wat blijkt? De oudere locals spreken vooral Makhuwa, een inheemse taal. Ook konden sommigen niet lezen en schrijven.”
Op welke manier draagt de lodge bij aan jullie idealen?
“Veel personeelsleden hadden nog nooit een schep in hun hand gehad. Diezelfde mensen hebben geleerd een lodge te bouwen. Anderen hadden nog nooit met lepel en vork gegeten en werken nu in het restaurant. En sommige locals hadden zichzelf nog nooit in de spiegel bekeken of witte mensen gezien. Mijn blonde haren werden soms uit de borstel gevist.
Het is bijzonder om te zien hoeveel er in een relatief korte tijd is veranderd door de bouw van onze lodge. Veel locals spreken inmiddels een beetje Engels of Portugees. We hebben ook een school en kliniek gebouwd, waar vrouwen kunnen bevallen en kinderen een ID en inentingen krijgen.
We hebben momenteel bijna honderd mensen in dienst en creëren werkgelegenheid. Veel personeelsleden hebben een fiets of brommer kunnen kopen en een mobieltje. Hun wereld is een stukje groter geworden. En we hebben een huisrif, een privé strandje waar mensen kunnen duiken. We doen er alles aan om het koraal te beschermen.”
Waarom wonen jullie er zelf niet meer?
“Niet iedereen in de omgeving was blij met onze komst en de nodige veranderingen. Sommige locals waren boos dat ons huisrif privéterrein is en zij daar niet meer konden vissen. Voor andere locals gingen de veranderingen juist niet snel genoeg. Zij dachten dat wij als westerlingen geld aan bomen konden laten groeien en wilden altijd meer.
Er kwamen ook steeds meer schooiende kinderen in de buurt van de lodge. Veel bezoekers geven geld, ondanks ons advies dit niet te doen. De internetverbinding was in die tijd niet fantastisch. We hadden hierdoor weinig contact met vrienden en familie. Ons sociale leven bestond uit de contacten met personeelsleden en zakenpartners, dat voelde soms best eenzaam.
Lees hier het verhaal van Adje, ze runt een B&B in het groene hart van Italië.
Ondertussen was het een uitdaging voor ons om gezond te blijven, omdat er bijvoorbeeld geen tandarts of dokter in de buurt is. Toen ons geld op was, zijn we naar Oeganda vertrokken. Peter kreeg daar een baan voor een Nederlandse stichting, die hem na een aantal jaar een functie in Zuid-Afrika aanbood. Hierdoor konden we weer wat geld sparen.”
Waarom is dit voor jullie een fijnere plek om te wonen?
“Het is welvarender, vrijer, er zijn meer medische voorzieningen en mensen spreken Engels. Wij hebben een Zuid-Afrikaans ID, wat het leven voor ons daar makkelijker maakt. We hebben de Nuarro Lodge niet verkocht hoor! We zijn mede-eigenaren en regelen veel op afstand. Peter werkt nog steeds voor de stichting en ik heb een andere droom gerealiseerd: een glamping in de wildernis van Zuid-Afrika genaamd Hluhluwe Bush Camp.”
Wat had je anders aangepakt met de kennis die je nu hebt?
“Ik had iemand aangenomen die de community in Mozambique op zijn duimpje kent, goed in gesprek gaat met locals en stamhoofden en daardoor meer afgewogen beslissingen maakt. We hebben inmiddels voor de lodge in Mozambique een communitywerker in dienst.”
Hebben jullie je weleens onveilig gevoeld in Afrika?
“We zijn vaak gewaarschuwd, maar hebben in Afrika weinig criminaliteit meegemaakt. Op twee inbraken bij ons thuis na dan. En we zijn meerdere malen doodziek geweest door malaria, dat was ook geen pretje. Maar de enige keer dat ik mij echt onveilig heb gevoeld in mijn leven en doodsangsten heb uitgeslagen, was tijdens de terroristische aanslag in de zomer van 2016 op Atatürk Airport.
Peter en ik waren op dat moment vanuit Nederland onderweg naar ons huis in Zuid-Afrika, we hadden een overstap in Istanbul. Op het moment dat wij onze bagage, schoenen en riemen op de band voor de x-ray legden, kwam er iemand aangelopen met een geweer die wild om zich heen begon te schieten.”
Hoe liep dit af?
“We doken allemaal op de grond, toch zijn er aardig wat slachtoffers gevallen. Peter en ik hebben het gelukkig ternauwernood overleefd. Onze paspoorten en portemonnee zaten in de tas die op de band voor de x-ray lag, gelukkig hadden we een creditcard in de broekzak om onze overnachting in Istanbul te financieren. Het bloed, de geur van een gelost schot; het staat allemaal op mijn netvlies gebrand.”
Hebben jullie dit een plek kunnen geven?
“We hebben er samen heel veel over gepraat, maar ook met een professional. Dat ik zelf psycholoog ben, heeft ook geholpen. We moesten helaas wel zelf hulp zoeken, van nazorg was geen sprake.”
Jullie zijn al lang samen, wat is jullie geheim?
“We raakten op jonge leeftijd smoorverliefd en dat gevoel is eigenlijk nooit overgegaan. Peter was 18, ik 15. We hebben totaal verschillende karakters, maar vullen elkaar goed aan. En laten elkaar vrij; het is belangrijk dat je in een relatie ook je eigen leven hebt.
We hebben bewust geen kinderen gekregen, er leven al genoeg mensen op deze aardbol. In Kaapstad hadden we vier Afrikaanse kinderen in huis, dat was erg leuk. Tegenwoordig zijn we ouders van twee honden. Ons leven is één groot avontuur onder de zon.”
Lees hier wat je kunt doen in Zuid-Afrika.
Wat heeft emigreren jou gebracht?
“Ik kan heel basic leven, maar heb ook geleerd om iets vanuit niets op te bouwen. Voordat we in Afrika begonnen met ondernemen, hebben we twee jaar in een kleine caravan gewoond waar we ons wasten met water uit een emmer. We hadden geen stromend water of elektriciteit. Ik heb zoveel meegemaakt, ben ondertussen nergens meer bang voor.
Vroeger dacht ik als kind dat ik nergens goed in was en slecht was in talen. Inmiddels spreek ik meerdere talen en kan ik mijzelf ook redden waar niemand mijn taal spreekt. Het allerbelangrijkste is het gevoel van vrijheid: ik doe wat ik leuk vind, heb geen overvolle agenda meer en geniet elke dag van mijn leven.
In Nederland moest ik van alles van mijzelf, zoals drie keer per week naar de sportschool, de allerlekkerste maaltijden koken voor vrienden, een dijk van een carrière hebben. Ik ben uit mijn comfortzone gestapt en voel mij bevoorrecht dat ik nu een veel vrijer leven leef.”
Lees hier het verhaal van Agnes, Oostenrijkers smelten voor haar ijssucces.
Mis je iets aan Nederland?
“Mijn familie is reislustig, iedereen komt gelukkig zo nu en dan deze kant op. Ze zijn heel trots op ons en dat is fijn. Juist omdat ze onze emigratie eerst uit ons hoofd wilden praten. Maar hoe langer ik in Afrika ben, hoe meer ik mijn meest dierbaren mis.
We gingen altijd één keer per jaar naar Nederland, quality time met vrienden en familie is heel belangrijk. Inmiddels zijn we al vier jaar niet meer teruggevlogen. In de coronaperiode konden we niet reizen. Daarna was ik druk met de bouw van de glamping.
Als ik foto’s ontvang, krijg ik soms een brok in mijn keel. Ik kan soms best jaloers zijn op een vriendinnetje die nooit de behoefte heeft gehad om te reizen. Zij haalt haar geluk uit hele andere zaken. Emigreren moet je niet romantiseren, maar ontwortelen zorgt wel voor avontuur en geeft vrijheid.”
Handige websites voor je reis
Dit vind je misschien ook leuk:
Tekst: Jiska Kroon, Beeld: Trienke Lodewijk
Andere landen, culturen en gewoontes: nieuwe ervaringen verrijken je leven. Elke dag
probeer ik mij ergens over te verwonderen, dichtbij of ver van huis. Maak een avontuur
van je leven en je bent altijd op reis.
Jiska is hoofdredacteur van het TripTalk magazine
