Ook de liefhebbers van Wie is de Mol zijn er dit jaar achter gekomen. Albanië, wat een magnifiek land! Het mooie is dat er veel meer is te zien dan de camera kon filmen. Van het ruige noorden, langs mistig moerasland en glinsterende zeeën, tot de romantische Unesco-stad Gjirokastër in het zuiden. Alles gedrenkt in oude cultuur. Ontdek het tijdens een vakantie naar Albanië.
Zo kan een vakantie naar Albanië zijn
Op een ding kun je rekenen, naast die oude cultuur. Het avontuur zal jou vinden, zelfs als je er niet naar zocht. Dat is de belofte van Albanië, Balkanland aan zee. Het begint al als je er met je (gehuurde) auto de weg op gaat. Wees bedacht op kuilen, overstekende mensen en dieren en dikke SUV’s – die zwarte wolken brakende dieseltrucks – of zelfs paardenkarren die links en rechts passeren. Blijf alert, maar vooral ontspannen, dan zul je er langzaam lol in krijgen.
Om grofweg het pad van de Mol te volgen: dat begon in Shkodër, de stad van het kasteel van Rozafa hoog op de heuvel. Om er te komen zou je een kleine omweg naar Mrizi i Zanave kunnen nemen: een bijzonder restaurant langs de oude weg E762, voor culinaire sensaties midden in de wijngaard. Wel even reserveren, want het agrotoeristisch juweel is inmiddels bij half Albanië en ver daarbuiten in het vizier.
Shkodër
Shkodër is de culturele hotspot van het noorden. Een stad van markten en fietsen. Het is ongelofelijk om te zien hoe jong en oud zich op verroeste en vaak veel te kleine barrels met zwaaiend zadel voortbeweegt. Langs honderden kramen vol plastic teilen, bezems, groente en vis, niet gehinderd door verkeersregels of enige vorm van haast.
Fiets- en autovrij is de aangename Rruga Kole Idromeno, waar je het mooie fotomuseum gewijd aan Pjeter Marubi vindt halverwege een dubbel lint van cafés, restaurants en winkeltjes. Uit de Xhamia e Madhe, de Grote Moskee aan het eind van de boulevard, vleit de oproep tot gebed zich vanaf vijf uur ’s ochtends op gezette tijden in devote tederheid over Shkodërs daken.
Een van de bijzonderheden van Albanië is dat orthodoxen, katholieken en moslims naast elkaar leven in vrij vanzelfsprekende harmonie, soms zelfs binnen één gezin. Het waren de Ottomanen die de islam in de 15de eeuw naar de Balkan brachten, overigens niet zonder bloedvergieten. Hun invloed is overal terug te vinden. Met name in de architectuur van huizen en bouwwerken, zoals de fotogenieke Ura e Mesit, een tachtig meter lange stenen boogbrug over de Kir ten noordoosten van de stad, waar vroeger de handel tussen het hoge en lage land gedreven werd.
Of wat dacht je van een vakantie naar Georgië, en bezoek de bezienswaardigheden in Tbilisi.
Het ruige noorden
Hier begint ook het gebied dat langzaam overgaat in de Albanese Alpen en verder naar het noorden bij de pieken rond Theth in het Prokletijë-gebergte, ook wel de Vervloekte bergen genoemd. Waarom vervloekt? Het is een gebied van ruige natuur, waar salie en cannabis groeit en mensen leven in afgelegen, soms ondoordringbare dorpjes. In deze bergen gelden de regels van de Kanun, een verzameling uit de middeleeuwen overgeleverde wetteksten, waarin de eer van de familie boven alles gaat.
Lees het standaardwerk High Albania van Edith Durham en je zult versteld staan hoe de tijd er op sommige plekken lijkt te zijn versteend. Ook de beelden uit de Nederlandse klassieker De herberg met het hoefijzer van A. den Doolaard, waarin bloedwraak centraal staat, verschillen weinig met de werkelijkheid van vandaag. Mannen met snorren en geweren, vrouwen met rokken en een vol beladen riek, dat schetst het vertrekpunt.
Moet je je daar wel in begeven? In grotere, door het toerisme aangeraakte dorpen zoals Theth, Bogë en Valbonë, zul je verrast zijn door de vriendelijkheid van bewoners. Ze zouden bij wijze van spreken hun laatste kruimel met je delen. Maar kom ze niet te na, want dan zie je het vloeibare staal dat door hun aderen stroomt. Vraag je hotel om advies voor je de gebaande paden verlaat, ook in verband met de veranderlijke toestand van de wegen. Daag je eigen auto en rijkunsten ook maar niet té veel uit. Minibussen en taxi’s komen vrijwel overal.
Ook leuk: ga met de trein door Oost-Europa of volg deze interrail route door Oost-Europa.
Bezoek stranden tijdens een vakantie naar Albanië
Terug naar Wie is de Mol. We zagen de kandidaten in aflevering 2 op het brede en doodstille strand bij Velipojë, het meest noordelijke strand van Albanië. De duinen worden hier door de invloed van het weer keer op keer herschapen, wat de plek de naam Rana e Hedhun heeft opgeleverd, in het Nederlands Geworpen Zand. De stilte is er overigens niet voor altijd. Festivalgangers opgelet: aan Rana e Hedhun vindt dit jaar van 1 tot 6 juni het jaarlijkse Unum Festival plaats: vijf dagen kneiterharde techno.
Gelukkig telt de 462 kilometer lange kust van Albanië vele stranden, perfect voor een vakantie. Van woestijnachtige zandparadijzen en de eveneens stille zandstrook langs het moerasgebied Divjakë Karavasta, waar je de kandidaten roepend op eilandjes zag staan, tot half en geheel ingesloten baaien langs steil oprijzende kliffen in delen van de Rivièra in het zuiden. Hoe moeilijker te bereiken, hoe meer kans je hebt de plek een beetje voor jezelf te hebben. Sommige publieke stranden zijn afgeladen, maar privéstrandjes bij hotels bieden altijd perspectief.
Zoals het leuke rotsstrandje van het eenvoudige Vila Rahmi & Veli Dervishaj in Radhimë net onder Vlorë, waar de Mol ook heeft geslapen. Je hebt hier uitzicht op Karaburun, Zwarte Mantel, een schiereiland met diepe grotten en wilde natuur. Op de overgang vind je de archeologische site Orikos, waar je vrijwel alleen met de schildpadjes bent, en een grotendeels verlaten militaire basis.
Ook leuk: ga hiken in Oldedalen in Noorwegen.
Communistische relieken
In het hele land zijn nog talloze relieken van vroegere militaire activiteiten. De herinnering aan het communistisch schrikbewind van Enver Hoxha, dat van 1945 tot 1992 geduurd heeft, zijn op veel plaatsen nog verbijsterend manifest. In de uitgeblazen ingangen voor Russische onderzeeërs, zoals in aflevering 6 van Wie is de Mol te zien was, in verlaten strafkampen, verroeste olieopslagtanks en in vele afgetakelde fabrieken die als rotte kiezen in het landschap staan. Een walhalla voor Oostbloksouvenirjagers, pijnlijk voor vooral de oudere bewoners, van wie velen onnoemelijk onder de terreur geleden hebben.
Triest genoeg is er in de afgelopen dertig jaar economisch niet eens zo heel erg veel veranderd. Al wordt overal druk gebouwd en aan de ontwikkeling van het toerisme gewerkt, in weinig landen zul je een groter verschil zien tussen de kleine top van rijk geworden zakenlui en de grote berg van mensen die zich ploeterend door de dag heen slaan. Waar al dat geld van de rijken vandaan komt? De grijze economie draait op volle toeren.
Een vakantie naar Slovenië is ook een aanrader, of wat dacht je van een stedentrip naar Praag?
Gjirokastër
Mogelijk dat kleinschalig toerisme perspectieven biedt voor de gewone Albanezen. Unesco-stad Gjirokastër is zo’n stad waar de mogelijkheden maximaal lijken te worden benut. Niet alleen is het centrum, de bazaar, helemaal opgeknapt. In elke straat vind je er prachtige hotels en restaurants, veelal in traditionele Ottomaanse stijl. Wees trouwens gewaarschuwd als je met de auto de oude stad in wilt. Die is gebouwd langs een steile heuvel. Gjirokastër is de enige stad, aldus schrijver Ismail Kadare, waar je niet in een greppel terechtkomt als je dronken omver rolt, maar op het dak van een huis.
Mede hieraan dankt Gjirokastër zijn kenmerkende, kalme charme. Hoog op de heuvel liggen de statige, versterkte huizen van de rijken van weleer. Sommige zijn te bezichtigen, zoals het Zekatehuis, sommige worden door verval bedreigd. Gjirokaster dankte zijn rijkdom aan de handel in onder andere leer, steenkunst en geweven producten. Ook nu nog kun je in de kleine straatjes de hele dag het beitelen horen van steenkunstenaars. In kleine ateliers weven vrouwen de kleurige kleden die samen met borduurwerk langs de weg naar het kasteel worden verkocht. Gesprekjes die je daar met de mensen kunt voeren, de ingetogen sfeer, dat zijn dingen die je bijblijven als toerist.
Berat en zijn mogelijkheden
Een andere onvergetelijke Unesco-stad die de Mol kort heeft aangedaan is Berat, historische juweel aan de Osum, in het centrum van Zuid-Albanië. Een must-visit tijdens een vakantie naar Albanië. De oude wijk Mangalem werd in 1851 door een aardbeving verwoest en in uniforme Ottomaanse stijl met veel wit pleisterwerk en smalle ramen herbouwd tegen de berg aan. De straten volgen de grillige lijnen van de rotsen, autoverkeer is uitgesloten. Mensen die zware spullen of bouwmaterialen te dragen hebben, zijn aangewezen op paardjes of ezels.
In het kasteel, ofwel de oude, ommuurde stad bovenop de berg die Albanezen kasteel noemen, vind je het Onufri Museum, dat samen met het museum van Middeleeuwse kunst in Korçë tot de wereldtop voor iconenkunst behoort. Onufri was de aartspriester van Elbasan en dé iconenschilder van Albanië. Onufri brak met enkele artistieke conventies van zijn tijd en gebruikte als eerste de kleur roze, in een mix van natuurlijke pigmenten waarvan hij het recept meenam in zijn graf.
Dit zijn leuke roadtrips om te maken in Europa.
Vanuit Berat kun je hartstikke leuke dagtrips maken, bijvoorbeeld naar de heilige berg Tomorr op een muilezel. Naar Skrapar om te raften. Of naar een van de karakteristieke wijnhuizen zoals het spectaculair in de bergen gelegen Alpeta Agrotourism. De wijnbouw in Albanië is eeuwenoud. Inheemse soorten zijn onder andere de shesh, de kallmet en de ceruja. Die laatste groeit tegen moerbeibomen bij het meer van Ulez en wordt maar eens in de twee jaar geoogst. Gëzuar! En boek nu maar gauw.
Ja of nee
Het is even wennen als je voor het op vakantie naar Albanië bent: als Albanezen ‘ja’ bedoelen of je aan willen moedigen, bewegen ze hun hoofd, meestal glimlachend, wat kantelend van links naar recht, zoals in India. Bedoelen ze ‘nee’, dan beweegt een wenkbrauw of kin, vaak vergezeld van een geluid dat wij maken als we licht geërgerd zijn. Wat is er, denk je weleens verschrikt, heb ik iets verkeerds gezegd? Nee hoor, het is gewoon nee, jo. En po is ja.
Albanië top 10, van noord naar zuid
- 1. Theth, een betoverend wandelgebied in de plooien van de bergen.
- 2. Shkodër, culturele hotspot van het noorden.
- 3. De Kaap van Rodon, idyllische plek aan het einde van een landtong.
- 4. Krujë, met zijn levendige oude bazaar
- 5. Tirana, de tintelende hoofdstad die altijd in transitie is.
- 6. Berat, prachtige oude stad met muilezels.
- 7. Korçë, ook voor excursies naar het Meer van Ohrid en wonderlijk Voskopojë.
- 8. Përmet, dichtbij de natuurlijke warmwaterbronnen van Bënja aan de spectaculaire SH75.
- 9. Gjirokastër, met zijn rustieke straatjes vol kunstnijverheid.
- 10. Butrint, onvoorstelbare snoepwinkel voor historici en archeologen.
Ontdek leuke activiteiten voor tijdens je vakantie naar Albanië
Pantoffelparade
De pantoffelparade, het flaneren, is een alledaags verschijnsel in landen rondom de Middellandse Zee. Albanië maakt er ook werk van om het te faciliteren. In zelfs het kleinste stadje vind je brede, autovrije promenades met mooie lantaarns waar je vooral tegen het avonduur mensen op hun gemak heen en weer ziet lopen om elkaar te ontmoeten. In de communistische tijd had het langzame heen en weer slenteren een extra functie, zo vertelde schrijfster Flutura Açka. Mensen gebruikten de xhiro, het rondje, om te zien of iedereen nog leefde.
Hier wil je zijn tijdens je vakantie naar Albanië:
Zoek ook vast naar accommodaties voor je vakantie in Albanië:
Booking.comHandige websites voor je reis
Dit vind je misschien ook leuk:
Is een vakantie naar Albanië iets voor jou?
Tekst en beeld: Yvonne van Osch
TripTalk is een puur Nederlands reismagazine en schrijft voornamelijk over bereikbare bestemmingen. Wij willen je meenemen naar bereikbare en betaalbare bestemmingen! Onze vaste reporters geven inspirerende en persoonlijke tips. Neem een abonnement!
